نقشه:
تصویری است از تمامی یا قسمتی از کره زمین روی یک سطح مستوی است که به نسبت معینی کوچک شده و عوارض و پدیده های مختلف بطور انتخابی و با علائمی خاص روی آن نشان داده شده است. برای درک هر نقشه باید درک صحیح در باره سه موضوع زیر داشته باشیم نسبت موجود بین اندازه نقشه و ابعاد زمین مورد نمایش آن. ویژگی های سیستم تصویری که در ساختن آن بکار رفته است.
موضوع نقشه و علائم بکار رفته در آن:
- شکل زمین و ابعاد آن
- زمین کره کامل نیست
- برای اولین بارفیثاغورث دانشمند یونانی آن را مطرح کرد (۵۸۰-۴۹۷پ.م).
- ارسطو قبل از فیثاغورث کروی بودن زمین را قبول داشتند.
- اولین اندازه گیری با روش علمی از طول پیرامون کره زمین ۲۰۰ سال پیش از میلاد توسط اراتوستن
- طول پیرامون دایره را ۴۶۲۵۰کیلومتر (۴۶۲۵۰=۲۵۰۰۰۰=۵۰*۵۰۰۰)
- نقشه کره زمین ترسیم اراتوستن
- برای اولین بار شبکه ایی از خطوط عمدی و افقی شبیه شبکه جغرافیایی در نقشه فوق استفاده شده است .
- به نظر برخی از مولفین جغرافیای علمی با کارهای اراتوستن شروع شد .
بیضوی مقایسه (الیپسوئید زمین):
- در ژئودزی زمین بصورت بیضوی در نظر گرفته می شود
- در نقشه جدید ایران از بیضوی هایفورد استفاده شده است .
- بیضوی هایفورد در سال ۱۹۰۹ میلادی محاسبه شد .
- در کنگره بین المللی ژئودزی۱۹۲۴ بیضوی بینالمللی معرفی شد
- در این بیضوی طول نیم قطر بزرگ ۶۳۷۸۳۸۸=a و نیم قطر کوچک ۶۳۵۶۹۱۲=b شعاع متوسط زمین ۶۳۶۷۶۵۰ اختلاف بین شعاع قطبی و استوائی ۱۹ کیلومتر است
موقعیت و جهت در کره زمین:
- دایره فرضی روی کره زمین که تمام نقاط آن از دو قطب به یک فاصله هستند استوا نامیده می شود
- بین قطب تا خط استوا دوایر بیشمار می توان ترسیم کرد که به آن مدار می گویند
- دایره استوا بزرگترین مدار است
- به دوایر فرضی بر روی کره زمین که از دو قطب عبور می کنند نصف النهار می گویند
- اگر مدارات و نصالنهاراتی با فواصل مساوی بر روی کره رسم کنیم شبکه جغرافیایی ایجاد می شود
- فاصله هر نقطه از نصف النهار مبداء طول جغرافیایی و فاصله هر نقطه از خط استوا عرض جغرافیایی نام دارد.
- طول و عرض جغرافیایی یک نقطه بر روی کره زمین را مختصات جغرافیایی آن نقطه گویند .
- یک درجه عرض جغرافیایی معادل ۱۱ کیلومتر است . طول جغرافیایی نیز بر روی خط استوا ۱۱۱ کیلومتر است .