تعریف جامع مکانیزاسیون:

مکانیزاسیون کشاورزی مجموعه ای از علوم و فنون کاربردی است که مطالعه، شناخت و بکارگیری انواع مختلف ماشین و ابزار نیروی محرک، در مراحل مختلف تولید و در فرآوری محصولات کشاورزی را شامل می شود. مکانیزاسیون، استفاده از وسایل و ادوات مکانیکی و به عبارت کلی تر، استفاده از تکنولوژی روز در کشاورزی برای افزایش بهره وری با رعایت تمام جوانب از جمله حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و یا به عبارتی رسیدن به توسعه پایدار است.

اهداف و نمود های کاربری مکانیزاسیون در کشاورزی:

• افزایش تولید: افزایش تولید با افزایش سطح زیر کشت و افزایش مقدار تولید در واحد سطح میسر می شود و مکانیزاسیون در پی اجرای هردو روش است.
• کاهش هزینه ها: از طریق کاهش نیروی کارگری و انجام به موقع عملیات، کاهش چشمگیری در هزینه ها و افزایش درآمد می تواند داشته باشد.
• انجام به موقع عملیات کشاورزی: انجام به موقع عملیات کشاورزی با توجه به شرایط جوی به ویژه در کاشت و برداشت محصول از ضررهای عمده ای
• جلوگیری می کند که این کار با استفاده از تکنولوژی جدید مثلا افزایش ظرفیت ماشین ها و یا مرکب کردن آنها امکان پذیر است. از جمله استفاده از ماشینهای کمبینات خاک ورز -کاشت. کاهش سختی کار کشاورزی و افزایش جذابیت آن

تعریف سه شاخص مبنا برای مقایسه برنامه های مکانیزاسیون:

درجه مکانیزاسیون: شاخصی کمیتی است و عبارت است از نسبت عملیات مکانیزه انجام شده به کل عملیات مکانیزه مورد نیاز ویا به عبارت دیگر نسبت سطحی که در آن عملیات مکانیزه مورد نیاز انجام شده به کل سطح می باشد.

کاربرد:

• مقایسه روند رشد مکانیزه هر نوع عملیات ماشینی در سالهای مختلف
• مقایسه درجه مکانیزه عملیات مختلف با یکدیگر
• موارد فوق در تجزیه و تحلیل علل و عوامل آنها و یافتن راهکارهای مناسب بسیار مؤثر است.

مثال: درجه مکانیزاسیون عملیات ماشینی محصولات مختلف در یک سال

طبق جدول فوق، درجه مکانیزاسیون عملیات انرژی خواه مانند شخم زدن نسبت به عملیات داشت که انرژی کمتر ولی کنترل بیشتر می طلبد، بسیار بیشتر است.

سطح مکانیزاسیون ـ این فاکتور کیفیت را در مکانیزاسیون بررسی می کند وآن نسبت مجموع کل توان کششی موجود در منطقه به مجموع کل سطح زمینهای زراعی منطقه است ـ رابطه بدست آوردن سطح مکانیزاسیون:

• M سطح مکانیزاسیون (اسب بخار بر هکتار)
• P∑ مجموع کل توانهای کششی موجود (اسب بخار)
• K ضریب تبدیل (در حدود ۰/۷۵)
• S سطح زیر کشت (هکتار)

مجموع کل توانهای کششی از حاصل ضرب تعداد تراکتورها و تیلرها در توان اسمی آنها و سپس جمع زدن این حاصل بدست می آید ـ برای محاسبه سطح مکانیزاسیون باید شرایط جانبی یکسان و ثابت زیر را در نظر گرفت:

• در محاسبه، فقط سطح زیر کشت در نظر گرفته شود و زمینهای آیش لحاظ نگردد.
• اگر به غیر از توان کششی تراکتور و تیلر توانهای دیگر مستعمل در کشاورزی مثل کمباین در نظر گرفته شود، ذکر گردد.
• توان تراکتورها و تیلرهایی محاسبه گردند که در حال کار کشاورزی باشند نه آنهایی که از بین رفته و یا جذب کارهای غیرکشاورزی شده اند.
• در تبدیل توان اسمی تراکتورها به توان واقعی، باید بر اساس دفترچه راهنما و نیز بر اساس میزان فرسودگی و عمر آنها، ضریبی را در نظر گرفت که معمولا ضریب ۰/۷۵ توصیه میشود.
• توصیه می شود بعد از محاسبه سطح مکانیزاسیون در هر جا که استفاده شود، شرایط جانبی برای محاسبه آن قید گردد.