استرس:
از آنجائیکه فشارهای عصبی ناشی از محیط کاری و کار، تاثیرات زیان آور فیزیولوژیکی و روانشناختی بر کارکنان سازمان ها دارد و نه تنها سلامت آنانرا به خطر می اندازد بلکه مساعدت و همکاری آنها را در رابطه با تولید سازمان نیز بگونه ای نامطلوب تحت تاثیر قرار می دهند. لذا آگاهی از استرس مرتبط با شغل برای مدیران بسیار مهم می باشد. استرس مزمن منجر به نتایج ناگوار فیزیکی و روانی بر افراد می شود. استرس علت اصلی ترک خدمت، غیبت وکم کاری است و تاثیری نا مطلوب بر اثر بخشی دارد. استرسهای حاد، نیروی انسانی سازمان را ضایع نموده و هدف سازمان را دستخوش تزلزل می نماید. در این مقوله الگویی همه جانبه جهت شناخت عوامل استرس زا عرضه می شود.
استرس چیست؟
استرس نظریه نیست، بلکه کشف علمی است. امروزه واژه«استرس» رواج زیادی یافته است. مفهوم آن گسترده است و شاید اندکی نیز گمراه کننده باشد. به نظر عامه، استرس حادثه یا موقعیت است که به لحاظ روانشناختی خصلت تهاجمی دارد و دارای عوارض عضوی است. هانس سلیه معتقد بود که جنبه روانشناختی استرس در زمینه علل و پیامدهای ناشی از آن باید بوسیله روانپزشکان (PSYCHIATIES) و متخصصان اعصاب (NEUROLOGIST) مورد مطالعه قرار گیرد. اما او در کتاب خود تحت عنوان «استرس بدون پریشانی» که در سال ۱۹۷۴ منتشر شده شخصاً همچون دیگر پژوهشگران بر نقش مهم عوامل روانشناختی موثر در علل، مکانیسم و پیامدهای استرس تاکید می کند.
وی استرس را «یک پاسخ غیر اختصاصی» (RESPONSE NON SPECIFIQUE) که بدن در مقابل درخواستهایی که با آن مواجه می شود، از خود نشان می دهد تعریف نمود. اگر چا مساله تاثیر عوامل محیطی بر بیماریها از قدیم موردتوجه بوده است و در پزشکی قدیم ایران نیز تحت عنوان «اعراض نفسانی» و تاثیر آنها بر بیماریها سخن گفته شده است، اما فرضیه های مربوط به رابطه میان محرک های محیطی و بیماری از ابتدای قرن حاضر بطور جدی مورد بحث قرار گرفته اند.
طبقه بندی دیگر از عوامل استرس زا:
عوامل استرس زا را می توان به ۶ طبقه اساسی به شرح زیر تقسیم نمود:
- الف) عوامل درونی خود شغل
- ب ) نقشهای سازمانی
- ج ) روابط کاری نظیر ارتباط با سرپرستان، همکاران و زیر دستان
- د ) مسائل مربوط به توسعه کار راهه
- ه ) عوامل سازمانی نظیر ساختار و جو سازمان، و محیط سیاسی آن
- و ) تداخل کار با مسائل خانوادگی
- در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می پردازیم.