هند، اسرائیل و مناسبات استراتژیک:

مناسبات هند واسرائیل سابقه ای دیرینه دارد وبه روزهای اول استقلال این دو کشور دراواخرسال ۱۹۴۷ میلادی باز می گردد . جواهر لعل نهرو ، نخست وزیر وقت هند در سال ۱۹۵۰ ، اسراعیل را به رسمیت شناخت اما با عضویت این رژیم در سازمان ملل متحد مخالفت کرد ، این سیاست دوگانه هند دلایل خاص خود را در ارتباط با مسلمانان ودنیای عرب داشت وازطرف دیگر به موقعیت ممتاز اسرائیل نزد واشنگتن و لندن نظر داشت . نتیجه این سیاست دوگانه، شکل گیری دو سیاست آشکار و پنهان در دهلی نو بود. هند بعد از به رسمیت شناختن اسرائیل اجازه داد که این کشور کنسولگری خود را در بمبئی تأسیس کند.

ولی در توسعه مناسبات سیاسی از این حد جلوتر نرفت . یک علت مهم کنسولگری این سیاست، دوستی شخصی جواهر لعل نهرو ، نخست وزیر وقت هند با جمال الناصر، رئیس جمهور فقید مصر بود. اما رکود در مناسبات علنی باعث نشد که نوع دوم – توسعه پنهانی – توسعه نیابد. مناسبات پنهانی هند واسرائیل عمدتاً در سطح همکاری های نظامی وهسته ای بوده وتا سال ۱۹۹۲ که « ناراسیمها رائو » ، نخست وزیر اسبق هند این مناسبات را علنی کرد به صورت پنهان در حال توسعه بوده است.

اهداف اسرائیل:

شک نیست که هدف مهم و اصلی اسرائیل از توسعه مناسبات با هند ، تلاش برای خروج از انزوای سیاسی در خاورمیانه عربی و اسلامی متضاد با سیاست های صهیونیستی است. اسرائیل از همان آغاز اعلام موجودیت متوجه این واقعیت شد که نمی تواند در جهان عرب مورد پذیرش قرار گیرد، در محاصره کامل جهان عرب و اسلامی است و برای خروج از این انزوا استراتژی را « بن گوریون » طراحی کرد و برای نسل های بعد رهبری اسرائیل به یادگار گذاشت.

در بین کشورهای غیرعرب منطقه که می توانستند به این نیاز حیاتی و اسرائیل پاسخ دهند، سه کشور وجود داشت ؛ ترکیه ، ایران و هند. البته درپی فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال کشورهای آسیای مرکزی و حوزه قفقاز، کشورهای این مناطق اضافه شده اند ولی درهر حال در زمانی که « بن گوریون » استراتژی خروج از انزوای اسرائیل را طراحی کرد ، ترکیه، ایران و هند مد نظر او بودند.

اهداف هند:

هند از توسعه همکاری های سیاسی ـ نظامی اش با اسرائیل اهداف خاص خود را دارد . بدون شک مهم ترین هدف هند دستیابی به فناوری پیشرفته آمریکایی است که در بخش موشکی و هسته ای به شدت مورد توجه هند قرار گرفته است . هند درسال های ۱۹۶۲ ، ۱۹۶۵ و ۱۹۷۲ در جنگ هایش با چین و پاکستان ازهمکاری نظامی اسرائیل برخوردار شد . علاوه بر این در سال ۱۹۹۸ که هند آزمایش های هسته ای خود را انجام داد و به باشگاه کشورهای هسته ای راه یافت ، اسرائیل تنها کشوری بود که از محکومیت آزمایش های هسته ای هند سرباز زد و این به رغم آن بود که آمریکا ، هند را مشمول تحریم های اقتصادی قرار داده بود . رفت و آمد دانشمندان هسته ای هند و اسرائیل به دهلی نو و تل آویو به طور مرتب و سازمان یافته ادامه دارد.

محور اصلی مناسبات نظامی – هسته ای هند و اسرائیل را فروش تسلیحات ساخت اسرائیل به هند تشکیل می دهد. به خصوص بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، متحد اصلی و تأمین کننده عمده تسلیحات هند، این کشور به صنایع موجود تسلیحاتی اسرائیل توجه بیشتری کرده است. البته هند تلاش می کند که منابع خرید تسلیحاتی خود را متنوع کند تا از آسیب پذیری خود در مقاطع حساس بکاهد . معاملات تسلیحاتی بین هند و آمریکا با محدودیت های دو طرفه روبه رو است . بدین معنا که از یک طرف آمریکا در فروش تسلیحات به هند، ملاحظات خاص خود را درباره پاکستان ، متحد منطقه ای اش در جنوب آسیا دارد و از طرف دیگر هند در پرداخت بهای سلاح های پیشرفته آمریکایی با محدودیت منابع مالی روبه رو است . گمان می رود که درباره اسرائیل چنین محدودیتی وجود نداشته باشد.

ارزیابی:

در هر حال در یک نگاه کلی تر می توان روابط اسرائیل و هند را به گسترش ارزیابی کرد. اما در همان حال قابل تصور است که هند و اسرائیل درگسترش مناسبات، اهداف خاص خود را پیگیری می کنند. منافع آن ها در حقیقت توجیه کننده توسعه مناسبات است وگرنه هیچ گونه وجه مشترک تاریخی، زبانی و فرهنگی بین هند به عنوان بزرگ ترین و پرجمعیت ترین کشور جهان بعد از چین با جمعیتی معادل یک میلیارد نفر و اسرائیل به عنوان یک کشور مصنوعی کوچک ۵ میلیون نفری، آسیب پذیر، محاصره شده و منزوی در دنیای اسلام و عرب وجود ندارد . علاوه براین ، بعد مسافت جغرافیایی نیز وجوه مشترکی برای آن ها نمی توان در نظر گرفت. از این رو می توان گفت که منافع متقابل تنها عاملی است که مناسبات اسرائیل و هند را توجیه می کند.