خط لوله نفت و گاز حوزه دریای خزر:

در دهه ی ۱۹۳۰ برای مدتی مردم فکر می کردند که نفت به زودی به پایان می رسد، ولی شرکت های نفتی همه جا را برای یافتن منابع جدید نفت جستجو کردند، آن ها راه های بهتری برای جستجو، کاوش و حفاری و یافتن نفت آموختند، اواخر دهه ی ۱۹۴۰ یافتن منابع جدید نفت در خاورمیانه که تراوش های نفتی و قیر از دوره ی نخستین تمدن ها مورد استفاده بود آغاز شد. در پیرامون خلیج فارس، ذخائر غنی نفت در اعماق زمین وجود داشت. چنین می نمود که در خاورمیانه به اندازه ای بقیه ی دنیا نفت وجود دارد، ناگهان ذخیره ی نفت جهان دوبرابر شده بود، برای یک ربع قرن نفت فراوان وارزان بود.

البته ایالات متحده امریکا ذخائر نفتی زیادی داشت ولی وقتی اطلاع یافت که از خارج مقادیر بسیاری نفت می تواند تحویل بگیرد درباره ی مصرف آن اطمینان بیشتری یافت، اروپا وژاپن که فاقد ذخائر نفتی متعلق به خویش بودند، نفت را وارد کرده و به سهولت از آن استفاده نمودند، نخست وضع ساده بود زیرا بلافاصله پس از جنگ جهانی دوم بسیاری از مناطق مولد نفت خاورمیانه زیر سلطه ی ملت های اروپایی بود، اروپاییان و امریکای ها بودند که چاه های جدید نفت را حفر، تصاحب و اداره کردند، ولی بعد ملت های خاورمیانه مستقل شدند.

معاوضه (سوآپ) نفت:

ایران تولید کننده و مصرف کننده عمده انرژی در منطقه می باشد. تولید انرژی در ایران حدوداً معادل ۵ میلیون و مصرف آن معادل ۶/۱ میلیون بشکه نفت در روز است. اکثر مناطق تولید کننده نفت و گاز در جنوب ایران قرار دارند، در حالیکه عمده ترین مناطق مصرف کننده در شمال و مرکز این کشورند. تقریباً ۸/۰ میلیون بشکه نفت در روز از چاه های نفت جنوب ایران به پالایشگاه های اصفهان، تهران، اراک و تبریز فرستاده می شود.

بخش اعظمی از ۴۰ میلیارد متر مکعب گازی که در سال مصرف می شود نیز از جنوب به شمال ارسال می گردد. شرکت های بین المللی نفتی به امتیاز استفاده از ایران برای صدور بخشی از نفت تولید شده در حوزه خزر پی برده اند واگر سیاست های تحریم ایران توسط امریکا وجود نداشت، بیشتر نفت منطقه از طریق ایران صادر می گردید.

مراحل معاوضه نفت به عنوان ارزان ترین راه حل صادرات نفت:

مرحله اول: ساخت تقریباً ۱۲۰ کیلومتر خط لوله از بندر انزلی به نقطه ای که خطوط لوله نفت خام موجود ، روزانه ۱۰۰۰۰۰ بشکه نفت را به پالایشگاه تبریز منتقل می کند. در صورتیکه خط لوله ای برای اتصال این بندر به خط لوله موجود ساخته شود، می توان روزانه ۱۰۰۰۰۰ بشکه نفت به پالایشگاه تبریز در شمال و به همین مقدار به طرف جنوب به پالایشگاه تهران منتقل نمود. همچنین خط لوله ای وجود دارد که پالایشگاه تهران را به بندر نکا متصل می سازد.

این خط لوله را می توان با اصلاحات کوچکی بصورت معکوس درآورده تا حمل ۱۲۰۰۰۰ بشکه نفت خام در روز از نکا به پالایشگاه تهران را به عهده بگیرد. در توافق جاری با قزاقستان از این خط لوله برای معاوضه نفت به میزان ۴۰۰۰۰ بشکه در روز استفاده می گردد. بنابراین می توان روزانه ۳۲۰۰۰۰ بشکه نفت را به پالایشگاه های تهران و تبریز منتقل نمود و به همین مقدار از جزیره خارک در خلیج فارس بصورت معاوضه ای (سوآپ) صادر کرد.

فهرست مطالب:

• مقدمه
• خط لوله نفت وگاز حوزه دریای خزر
• معاوضه (سوآپ) نفت
• مراحل معاوضه نفت به عنوان ارزان ترین راه حل صادرات نفت
• همکاری بالقوه ایران با آسیای مرکزی وغربی در زمینه گاز
• نقش ایران در شبکه گاز منطقه ای
• همکاری برای صادرات گاز به شبه قاره هند، ترکیه و اروپا
• منطقی ترین و اقتصادی ترین راه برای صادرات نفت و گاز از حوزه دریای خزر
• امنیت نفتی در آغاز هزاره سوم
• نقش خلیج فارس و خاورمیانه در صادرات انرژی
• خلاصه
• منابع