قتل عمد شبه عمد و خطای محض:
محقق (ره) در مقام بیان ضابطه عمد محض و شبه عمد و خطای محض که مبین فرق آنها از یکدیگر نیز هست – در کتاب دیات می فرماید:
- و ضابط العمد: ان یکون عامدا فی فعله و قصده .
- و شبیه العمد: ان یکون عامدا فی فعله مخطئا فی قصده .
- و الخطا المحض: ان یکون مخطئا فیهما۱ .
در کتاب قصاص نیز درباره چگونگی تحقق قتل عمد می فرماید:
و یتحقق العمد بقصد البالغ العاقل الی القتل بما یقتل غالبا ولو قصد القتل بما یقتل نادرا. فاتفق القتل فالاشبه القصاص ۲.
با توجه به آنچه گذشت در قتل عمد دو امر شرط است:
- ۱.مقتول مورد نظر قاتل با شد با تمام اوصافی که باید مقتول دارا باشد و این اوصاف نیز در حکم قصاص موثر است .
- ۲.قاتل از روی عمد و اختیار آهنگ قتل مقتول را نموده باشد. این شرط به یکی از دو صورت زیر تحقق مییابد
- ۱-۲.قصد کشتن طرف به هر وسیله ای که ممکن باشد.
- ۲-۲. قصد انجام عملی که در مورد مقتول مورد نظر عادت کشنده است و قاتل نیز این جهت را بداند بدین ترتیب قصد عملی که نوعا کشنده است قصد قتل محسوب میگردد.
- ۲ عمل در فعل و عمل در قصد
- در تشخیص هر یک از اقسام قتل دو جمله \” عامدا فی فعله \” و \” عامدا فی قصده \” اثباتا و نفیا یا به اختلاف تکرار شده است.