رشد روزافزون مصرف گاز طبیعی و جایگزینی آن به جای دیگر منابع انرژی در کشور، تفاوت چشمگیر میزان مصرف در فصلهای مختلف سال، آسیب پذیر بودن سیستم گازرسانی، احتمال بروز مشکلاتی در عملیات تولید و بهره برداری و … از مهمترین عواملی به شمار می روند که طراحی و اجرای طرح ذخیره سازی گاز طبیعی را ضروری می سازند.
نویسنده در این مقاله با توجه به مطالعات و بررسیهایی که تاکنون در این زمینه صورت پذیرفته و ضرورت اجرای طرحهای ذخیره سازی را آشکار کرده است، از توجیه اجرای طرح ذخیره سازی گاز طبیعی خودداری می کند و با نگاهی به روشهای مختلف ذخیره سازی گاز طبیعی، به معرفی و پیشنهاد طرحی جامع برای ایمن سازی شبکه گسترده و رو به رشد گاز طبیعی کشور می پردازد.
در سال ۱۳۸۶ آمار مصرف نشان می دهد که گاز طبیعی در این سال در بخشهای مختلف خانگی، صنعتی، نیروگاهی، حمل و نقل و تجاری جمعاً ۵۶ درصد از حاملهای انرژی هیدروکربوری نفتی را تشکیل داده است. پیش بینی می شود تا سال ۱۳۹۳ این رقم به ۶۷ درصدافزایش یابد. مصرف گاز طبیعی در سال ۱۳۸۶ حدود ۸۱ میلیارد مترمکعب بوده و انتظار می رود تا سال ۱۳۹۳ بر اساس برنامههای تولید و مصرف، به بیش از ۱۸۰ میلیارد مترمکعب برسد.
گاز طبیعی فشرده یا سیانجی (Compressed natural gas) سوختی است که عمدتاً به عنوان جایگزینی برای بنزین، گازوئیل و گاز مایع به کار میرود. سیانجی نسبت به هر سه اینها آلودگی کمتری ایجاد میکند. همچنین ایمنی بیشتری در هنگام نشت دارد چون گاز از هوا سبکتر است و به سرعت پراکنده میشود.
سیانجی با فشردهسازی گاز طبیعی بهصورت خام ایجاد میشود به گونهای که حجمی که اشغال میکند کمتر از یک درصد حجمی است که گاز طبیعی در شرایط عادی اشغال میکند. گاز طبیعی عمدتاً از متان تشکیل میشود و از چاههای گاز طبیعی، چاههای نفتی و فراوری زبالهها (بیوگاز) تولید میشود.
سیانجی هم در خودروهای بنزینسوز که موتور آنها برای استفاده از سیانجی اصلاح شده و هم در خودروهایی که با موتور اختصاصا سیانجی سوز (OEM)ساخته شدهاند، استفاده میشود. در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱۸ میلیون خودرو سیانجی فعال بودهاند.
ایران بزرگترین ناوگان خودروهای سیانجی سوز را در دنیا با ۳٫۵ میلیون در اختیار داشتهاست. پاکستان و آرژانتین با بیش از دو میلیون و برزیل، چین و هند با بیش از یک و نیم میلیون خودروی سیانجیسوز در رتبههای بعد قرار دارند.
از مزایای استفاده از گاز طبیعی در مقایسه با بنزین میتوان به آلایندگی کمتر، عدد اکتان بالا (۱۳۰)، افزایش راندمان ۱۵ درصدی و در کشوری چون ایران فراوانی و قیمت مناسب نام برد. در مقابل، هزینه احداث ایستگاههای سوختگیری، وجود محدودیت فضا در نصب مخازن سوختگیری بر روی خودرو، کاهش پیمایش خودرو و نیاز به طراحی و تقویت بخشهای متعددی از خودرو نظیر شاسی، اکسل (به دلیل افزایش وزن)، سیستم خنک کاری و غیره در خوروهای تبدیلی، از معایب استفاده از این سوخت میباشد.
چگالی انرژی سیانجی ۴۲ درصد گاز طبیعی مایعشده و ۲۵ درصد گازوئیل است. یعنی سیانجی در حجم مساوی یکچهارم گازوییل انرژی تولید میکند.