اهمیت اجتماعی فقر:
- فقریکی از فراگیرترین مشکلات اجتماعی کشورهای جهان بویژه کشورهای کمتر توسعه یافته یا جهان سوم است
- براساس گزارش سازمان ملل در سال ۱۹۹۷ حدود ۲۵ درصد جمعیت جهان در فقر مطلق به سر می برند
تعاریف فقر:
فقر دلالت بر کمبود یا فقدان منابع ضروری برای ادامه حیات دارد ـ متناسب با نیازهای اساسی منابع ضروری حیات، انواع فقر را می توان تشخیص داد:
- فقر اقتصادی یا معیشتی
- فقر سیاسی یا قدرتی (بی قدرتی)
- فقر فرهنگی یا فکری
- فقر اجتماعی یا عاطفی /فقر رابطه ای
- تاکید عمده بر فقر اقتصادی یا معیشتی است
دو تلقی عمده از فقر اقتصادی:
- فقر مطلق یا معیشتی
- فقر یا محرومیت نسبی
فقر مطلق یا معیشتی:
- فقدان معیشت حداقل تامین نشدن نیازهای اساسی و ضروریات حیات مثل غذا، پوشاک، مسکن و سلامت
- فقدان درآمد لازم، برای خرید مایحتاج اساسی و معیشتی / معاش ضروری
- حدلازم درآمد، برمبنای میانگین نیازهای معیشتی یک فرد بزرگسال و خردسال در واحد خانوار محاسبه می گردد
- خط فقر: حد درآمد برای تامین معاش ضروری
- جمعیت زیرخط فقر: تعداد افرادی که درآمد آنها از حد لازم برای تامین معاش ضروری ، کمترباشد.
انتقاد: ۱. جنبه مثبت : عینی بودن و کمیت پذیری مفهوم فقر ـ ۲ ـ محدودیت
محدودیت:
- برآورد نیازهای معیشتی بطور متوسط و صرف نظر از تفاوت فردی و اجتماعی محاسبه می شود.
- افزایش قیمت مواد غذایی لزوما به معنای افزایش کیفیت نیست.
- تحول نیازها در برآورد درآمد لازم معیشتی ، لحاظ نمی شود.
فقر یا محرومیت نسبی:
- محرومیت از امکانات و استانداردهای رایج زندگی
- فقر حاصل مقایسه اجتماعی است و فقیر بودن فرد در مقایسه با دیگران تعریف می شود
- معیار و استاندارد زندگی بر حسب رواج و فراگیری آن در جامعه تعریف می شود.
- امکاناتی که اغلب مردم کم وبیش از آن برخوردارند
- نکته مهم در تعریف فقر نسبی ، تعین استانداردهای زندگی است.
- فقیر نسبی کسی است که درآمد لازم برای تامین یا خرید امکانات رایج زندگی را نداشته باشد.