مفاهیم آموزشی: کنایه گونه ای از مجاز است که بر بنیاد اصل مجاورت (در کنار هم بودن واژگان) استوار است.
تعریف کنایه از دو دیدگاه:
- لغوی: پوشیده سخن گفتن
- ادبی: واژه یا عبارتی که معنای ظاهری و نزدیک آن مورد نظر گوینده نیست: بلکه مفهوم دور آن مد نظر است (در واقع مفهوم مجازی مورد نظر است). مثال: او دستش را پیش همه دراز می کند.
- مفهوم کنایی: او در برابر همه اظهار نیاز و گدایی می کند . مثال ۲: فلانی در خانه اش باز است.
- مفهوم کنایی: بخشندگی و مهمان نوازی است .
- گرچه معنای ظاهری سخن نیز به ذهن خواننده می رسد: اما مفهوم اصلی و کنایی همان بخشندگی و مهمان نوازی شخص است نه باز بودن در که البته این را هم از روی بافت سخن ، عناصر و اجزای کلام می توان دریافت.
نکته: در واقع معنای همانند است که مارا به معنای کنایه می رساند. همانند مثال بالا .