نگاهی به معماری و شهرسازی جهان در اسلام:

با بررسی تاریخ اقوام گذشته و دیگر پیامبران الهی که بخشی از آن در قرآن کریم آمده است، به خوبی می توان چهره شهرها را در تاریخ انبیا تبیین کرد. از مجموع آیات الهی چنین بر می‌آید که شهر اسلامی از تقدس خاصی برخوردار است و باید درجهت گسترش واعتلای شهر و حفظ امنیت شهروندان آن ازهر نظر کوشید. پیامبر اکرم(ص) در حدیثی می‌فرمایند زمین مادر شماست. انسان با مادرش چگونه رفتار می‌کند؟ این حدیث حفاظت از محیط زیست، آمایش سرزمین در شهرسازی و توسعه، برنامه‌ریزی و سازمان دادن به نحوه اشغال فضا، تعیین محل سکنای انسان‌ها، محل فعالیت و کنش‌های بین عوامل گوناگون نظام اجتماعی ـ اقتصادی را در خود دارد.

چیستی و چگونگی “شهر” و “شهر اسلامی”:

مهندس نقی زاده (استاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ) وضع اصطلاح معماری اسلامی را از سوی متفکران و معماران غربی می داند و عنوان می کند: واژه شهر اسلامی و معماری اسلامی را غربی‌ها به‌وجود آوردند. آنها در بررسی معماری مسلمانان متوجه شدند که معماری ما با آنها بسیار متفاوت است و تفاوت را در اسلام دیدند. قرآن کریم از جمله منابع اصیل و بنیادین در تشریح رویکرد اسلام به ویژگی های شهر مطلوب است.

شهر اسلامی چه خصوصیاتی دارد؟

آیا شهری است با گنبد و مناره های متعدد، برخوردار از اماکن مذهبی متنوع، دارای چهره تاریخی و باستانی مانند شهرهای اوائل اسلام و یا شهری است با انسان هایی موحد. هنوز تعریفی کامل از شهر اسلامی و خصوصیات آن ارائه نشده است. بی تردید اصیل ترین و جامع ترین منبع معارف اسلامی قرآن کریم است؛ اقیانوسی که انسان‌ها در قرون و اعصار از برکات آن متنعم شده‌اند و در عین حال ضمن حفظ طراوت و تازگی، نقصانی در آن ایجاد نشده است ونمی شود.

هنر تزئینی و اهمیت هنر خوشنویسی در معماری بناها:

قرآن دو تزئین‌دهنده را نام می‌برد. شیطان و خداوند. شیطان اعمال زشت آدمی را در نظرش زیبا جلوه می‌دهد و خداوند نیز ایمان را در قلوب مومنین تزئین می‌دهد. هنر خوشنویسی را جزء هنرهای تزئینی محسوب نکرده‌اند چون به معنای تزئین نیست بلکه نوعی آموزش است. به‌طور مثال برای خواندن نماز به مسجد می‌روید و سوره‌ای از قرآن را بر کاشی‌کاری مسجد می‌بینید و بعد از مدتی آن سوره را حفظ می‌شوید، آیات فضا را تطهیر می‌کند.