چرا از بروز بیماری های دهان و دندان، جلوگیری نمی شود؟
بیماری های دهان و دندان، بیماری بسیار شایع و قابل پیشگیری هستند. پس چه اشکالی وجود دارد و چرا از بروز این بیماری ها جلوگیری نمی شود؟
طیف پیچیده ای از عوامل گوناگون بر روی وضعیت سلامتی اشخاص و جوامع تأثیر گذار هستند و بسیاری از این عوامل تحت کنترل خدمات بهداشتی و افراد شاغل در این حرفه قرار ندارند. اگر بخواهیم از بروز بیماری های دهان پیشگیری شود، داشتن طرح و راهبردی مناسب جهت نیل به این مهم ضروری است. یک راهبرد به این معناست که یک طرح سازمان یافته جهت دستیابی به یک هدف مشخص وجود دارد:
- اولین مرحله شناسایی هدف (aim) پروژه است. به چه چیزی می خواهیم دست بیابیم؟ دومین مرحله تعیین منظورها و مقاصد (objectives) پروژه است. چه مراحل مختلفی وجود دارد که سرانجام در آخر کار مشخص شود که به هدف تعیین شده دست یافته ایم؟
- آخرین مرحله فراهم کردن اطلاعات لازم است. پرسش یکسری از سؤالات می تواند این امر را تسهیل نماید. این اطلاعات می تواند شامل موارد ذیل باشد:
- تشخیص مسأله
- درک مسأله
- درک راه حل های ممکن
- درک مرحله ارزیابی
درک مرحله ارزیابی: ارزیابی فقط شامل این نیست که هدف برنامه دستیابی شده است یا نه بلکه می بایست دستیابی مقاصد و منظورها را نیز در بر داشته باشد. ارزیابی امری نیست که در انتهای پروژه انجام شود بلکه می بایست که در طی آن صورت پذیرد.
چرخه برنامه ریزی مروری مفید بر مراحل ضروری است که در ایجاد یک راهبرد دخیل هستند این امر می بایست یک فرآیند پیوسته و ممتد باشد بدین صورت که وقتی اولین ارزیابی تکمیل گردید مسأله می بایست دوباره ارزیابی شود و یک سؤال نیز دائماً باید تکرار شود و آن این است که آیا زمان توقف فرا رسیده است یا نه؟
خطر (Risk):
تلاش برای پیشگیری از یک بیماری فقط هنگامی ارزشمند است که خطر وقوع آن وجود داشته باشد. راهبردهای پیشگیرانه با تغییر شاخص های بیماری به دنبال کاهش خطر آن بیماری هستند. این که این شاخص ها چگونه بر میزان و نرخ وقوع بیماری در جمعیت اثر می گذارند بر روی رویکردی که برای پیشگیری آن بیماری در نظر گرفته می شود، تأثیر گذار است. این نرخ و میزان ضرورتاً ثابت نیست (۱۹۹۲ Rose). Rose (1992) چهار نوع رابطه ممکن بین در معرض علت قرار گرفتن و خطر مربوط به بیماری را ارائه نمود، (شکل ۲-۴) هرکدام ازانواع این روابط به رویکردی متفاوت برای پیشگیری نیلز دارند. مثال (b) رابطه موجود بین کشیدن سیگار و سرطان ریه را نشان می دهد.
در این حالت هر گونه کاهش در میزان درمعرض قرارگیری (اکسپوژر) احتمالاً با کاهش بیماری همراه خواهد بود. رویکرد انتخابی باید برای کل جامعه مناسب باشد. مثال (a) موردی است که در آن افزایش در خطر تا زمانی که (سطح اکسپوژر) به یک حد خاصی نرسیده باشد، دیده نمی شود. در حالی که در مثال (d) افزایش خطر در هر دو سر این طیف مشاهده می گردد که این امر بیانگر آن است که افراد باید به یک محدوده حد وسط سوق داده شوند. برداشت کلی از خطر و این که در چه سطحی از خطر قرار داریم امری بسیار مهم در انتخاب رویکرد مطلوب است. بندرت هیچ خطری وجود ندارد بنابراین تغییر معیارهای سلامت تنها به کاهش خطر منجر می گردد.