بررسی معماری قاجار و تاثیر مدرنیته بر معماری ایران:
اگر آثار معماری را اززاویه فضایی ارزیابی کنیم و خلاقیت های فضایی در معماری توجه کنیم معماری دوره قاجار ارزش پیدا میکند و در جایگاه تکامل یافته تری نسبت به دوره های قبل از خود قرار میگیرد.چرا که در این دوره تنوع فضاها بیشتر می شود و فضا های نوینی خلق میشوند. اما وقتی به معماری از زاویه دیگر مانند اندازه ها تناسبات،شکل ها و تزینات نگاه کنیم معماری دوره قاجار وضع نازل تری نسبت به دوره قبل نشان میدهد شکل ها استواری و صلابت قبلی را ندارند.تناسبات در رتبه پاین تری نسبت به تناسبات موزون و اندیشیده شده دوره های قبلی قرار میگیرند و هرج و مرج جایگزین تزیینات محدود و با وسواس دوره های درخشان سلجوقی و صفوی میشود (مهندس هادی میرمیران).
به طور کلی معماری دوره قاجاریه را به دو دوره میتوان تقسیم کرد:
- دوره اول که از آغاز سلطنت اقا محمد خان تا پایان سلطنت محمد شاه. در این دوره نگاه حاکم بر معماری همچنان نگاهی درونزا و بر مبنای سبک اصفهان و به کمال رساندن ان میباشد که نمونه هایی همچون حرم حضرت معصومه در قم و مجد سلطانی را میتوان نام برد.
- از اغاز سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان حکومت قاجار، در این دوره بر اثر مسافرت های ناصرالدین شاه واعزام تعدادی دانشجو به اروپا و تحت تاثیر قرار گرفتن هیات حاکمه ونخبگان جامعه،سبکی در معماری آغاز می گردد که التقاطی از معماری بومی و معماری غربی میباشد. (از کتاب سیمای فرهنگ ایران به قلم نویسندگان)
تاریخ ورود مدرنیته به ایران به دوره قاجار باز میگردد.که این مدرنیته نه تنها در معماری بلکه در ادبیات،شعر وهنر نیز نمود یافت.شهر نیز از این قاعده بر کنار نبوده و چهره اش دگرگون شد. فضاهایی چون خیابان، راسته تجاری، میدان، تماشاخانه، سنگ فرش خیابان و چراغ برق معابر همه حکایت از مدرن شدن شهر ایرانی دارد. این مدرنیته در شهر تهران پا به عرصه وجود نهاد. امروزه تحولات فضاهای شهر تهران در دوره ی قاجار را به نام سبک تهران در معماری و شهر سازی میشناسیم. سبکی که در امتداد مکتب اصفهان و همزمان با مدرنیته حرکت میکند. گویاترین نمونه این تلفیق را میتوان در میدان توپخانه تهران مشاهده نمود (سید محسن حبیبی).