ایمنی (Safety) یکی از پرکاربردترین واژه‌هایی است که در رابطه با انسان و در زمینه‌هایی چون پزشکی، صنعت و مواردی از این قبیل استفاده می‌شود. ایمنی شاخه‌ای از علم است که به تجزیه و تحلیل عوامل مخاطره‌آمیز می‌پردازد و آنرا آنالیز کرده و راهکارهای کنترل و کاهش آنرا پیگیری می‌کند. حوادث ناشی از کار به حدی از نگران کنندگی رسیده، که تبعات انسانی و اقتصادی آن مانعی جدی بر سر راه توسعه کشور به حساب می‌آید. اما سؤال اینست، که چگونه می‌توان این مسئله را به دغدغه شماره یک تصمیم گیران و فعالان اجرایی کشور تبدیل کرد؟ پیشگیری همواره ارزانتر از درمان است و این مقوله ای است که در تمام زمینه‌ها مصداق دارد. در پزشکی، پیشگیری و واکسینه کردن به مراتب از ابتلا به بیماری و درمان آن ارزانتر است. در گذشته برنامه‌های ایمنی بر اساس یک فلسفه، بعد از واقعه به بررسی و کنترل حوادث می‌پرداختند بدین معنی که مهندسی ایمنی بعد از وقوع یک حادثه وارد عمل شده و سعی می‌کرد که با انجام تحقیقات لازم علل بروز حادثه را مشخص کرده و از نتایج حاصله بعنوان پایه ای برای پیشگیری از وقوع حوادث مشابه استفاده کند.
در این روش ایمنی باید حادثه ای رخ می‌داد تا مهندسی ایمنی بتواند وارد عمل شود که این امر باعث تحمیل هزینه‌های زیادی به سیستم می‌شد. با توسعه و گسترش سیستم‌های حساس و بسیار پیچیده این ایده قوت گرفت که برای بررسی وضعیت ایمنی سیستم‌ها دیگر نمی‌توان به حوادث اجازه وقوع داد لذا سعی گردید که روشهایی برای تجزیه و تحلیل حوادث ابداع شوند که بتوانند پتانسیل وقوع خطر را قبل از عملیات یک سیستم شناسایی کنند و نتیجه این تلاشها باعث شد که امروزه ایمنی سیستم بر اساس یک برنامه طرح‌ریزی شده، دارای نظم، سازماندهی شده و در قالب یک فرایند قبل از واقعه در آید که بر پایه روش آنالیز – کنترل قرار دارد. در فلسفه امروزی ایمنی سیستم تأکید بر روی سطح قابل قبول از ایمنی در فاز طراحی و قبل از تولید یا عملیات واقعی محصول یا سیستم و ارزیابی خطرات سیستم قبل از تحمل خسارت می‌باشد.
اصطلاحات:
- ایمنی: توسعه ی سیستم ها و تکنیک هایی برای تضمین اینکه افراد در اماکن شغلی و محیط کاری شان، رهایی نسبی از شرایطی داشته باشند که می تواند سبب مرگ یا آسیب جسمانی جدی شود.
- خطر: بطور کل ،شرایط و موقعیتی خطرناک و مخاطره آمیز که می تواند منجر به مواجهه افراد با مخاطرات بهداشتی و فیزیکی غیر ضروری شود.
- واقعه: رویدادی مربوط به عملکرد تجهیزات یا فعالیت نیروی انسانی، یا یک رویداد خارجی برای سیستم که سبب شرایط نامساعد برای آن می شود.
- بروز حادثه: یک یا زنجیره ای از وقایع و شرایط برنامه ریزی نشده که ممکن است به یک پیامد ناخوشایند منتج شود.
- حادثه: هر انحراف از شرایط نرمال، مورد انتظار و برنامه ریزی شده که معمولا“ منجر به آسیب می شود.
- علت: واقعه، موقعیت یا شرایطی که مستقیم یا غیر مستقیم می تواند حادثه ای را ایجاد نماید.
- علت ریشه ای: دلیل اولیه ی بروز یک حادثه.
- ریسک: احتمال پیامد خطر بر حسب شدت و احتمال وقوع آن.
- اضطرار: انحراف از شرایط عادی، نقص ساختاری یا شرایطی که احتمالا“ سبب آسیب به اشخاص یا اموال می شود.
- خرابی: ناتوانی یک سیستم یا اجزاء آن برای انجام عملکرد طراحی شده در محدوده ی زمانی مشخص.
- خطا: هر شرایطی که منجر به نقص سیستم شود.