آبنما:
آبنما یا فواره یکی از اجزای معماری ایرانی به ویژه در طرح باغ ایرانی بوده است. آب‌نماها در شهرها، نمادی از رودها و چشمه‌سارها و نهرهای روان در دل دشت‌ها و جنگل‌ها و بیابان‌ها هستند. همچنین آب‌نماها، با ایجاد چشم‌اندازی زیبا و دل‌انگیز همراه با آوای خوش فراز و فرود مایع زندگی (آب) می‌توانند در یک لحظه تمام رفتارهای بد روانی را از دل و جان شهروندان و رهگذران زدوده و به جای آن سرخوشی و شور و هیجان و شادی و آرامش را جایگزین خشم و اندوه و نگرانی و دلواپسی شهروندان و رهگذران نمایند. از این رو، امروزه در بسیاری از شهرهای پیشرفته‌ی کشورهای دنیا، آبنماهای گوناگونی ساخته و راه‌اندازی شده است. در دهه‌های گذشته به ویژه از سالیان دهه‌های ۲۰ تا ۶۰ خورشیدی، بیشتر میدان‌ها و پارک‌های شهرهای ایران، دارای آبنما شده بودند که از جمله می‌توان به آبنماهای فریبنده‌ی بسیاری از میدان‌های پایتخت ایران اشاره نمود.
آبنماهای:
- میدان آزادی
- ولیعصر
- صادقیه
- پارک شهر
- میدان فلکه‌ی آب مشهد
- فلکه‌ی دانشگاه تبریز
- میدان نماز شهرری
- و دیگر نقاط شهرهای کشور
ولی به فرنودی ناپسند ادامه ساخت آبنما در شهرهای ایران از میانه‌های دهه ۶۰ خورشیدی دچار ایستایی شده و هم اینک بسیاری از آبنماهای دیرینه کلانشهرهای کشور زدوده و نابود شده‌اند که در این‌باره می‌توان به نابودسازی آب‌نمای بزرگ میدان ولیعصر تهران و فلکه دانشگاه تبریز اشاره نمود که در پی راه اندازی ایستگاه ترن شهری (مترو) از میان برداشته و نابود شدند. آبنما و استخر در باغ‌های ایران یکی از ضروری‌ترین عناصر ایجاد باغ بوده است. استخر باغ‌های قدیمی دارای عمق زیاد و چندین فواره بوده‌اند از جمله استخر باغ بزرگ هزار جریب که در دوره صفویه در اصفهان احداث شد و پانصد فواره داشت و آبنما و آبروها و آبفشان‌های (فواره‌های) باغ فین کاشان.
طراحی آب در سبک های مختلف:
جذابیت آب از دیگر عناصر موجود در پارک بیشتر است. آبنما عنصری است که اگر در پارک‌ها خوب و کامل طراحی شود. ترکیب مناسبی ایجاد می‌نماید و اگر به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرد. باعث ضایع شدن شیوه طراحی خواهد شد. برای احتراز از بروز چنین مشکلاتی باید با احتیاط عمل کرد.
آب‌نماها را می‌توان به دو صورت منظم یا غیرمنظم طراحی کرد:
- منظم (Formal) _ منظور از طراحی منظم، دادن شکل کاملا هندسی به آب‌نماها و آبراهه‌هاست. این نوع آب‌نماها وقتی در یک چشم‌انداز که به شیوه منظم طراحی شده است، قرار گیرند، بهترین نمای خود را نشان می‌دهند. اشکال به حالت قرینه و کلاسیک به کار می‌روند. چشمه‌ها و مجسمه‌ها شکل مشخصی دارند و مواد به کار رفته، سنگ و بتن‌های صاف و منظم است. البته از فایبرگلاس هم در اندازه‌های دلخواه و به فرم منظم می‌توان استفاده کرد. آبنماهای منظم وقتی که دارای لبه برجسته باشند، جذابیت بیشتری دارند. چرا که نشستن روی لبه برجسته استخر جالب است و از طرفی برای کودکان امنیت دارد. در باغ‌ها و پارک‌های کوچک شهری، بهتر است که آبنما به شیوه منظم طراحی شود.
- غیرمنظم (Informal) – آبنماهای غیرمنظم می‌تواند از اجسام قالب‌ریزی شده و ظروف با اشکال غیرهندسی و خیالی و یا سنتی ساخته یا به فرم آزاد با پیروی از آبگیرهای طبیعی طراحی شود. در این صورت آب‌نماها دارای گوشه‌های راست و دیوارهای عمودی و حاشیه‌های منظم و دست‌ساز نیستند. یا دست کم در ظاهر این طور به نظر می‌آیند. برای ساخت آنها، بیشتر از سنگ و خاک و گیاهان بومی استفاده می‌شود.