نماز
«اَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ اِلهَهُ هَواهُ»
آیا دیدی آن کس را که هوای نفس خودش را معبود خودش قرار داده است.
مقدمه:
پرستش، جوششی است از اعماق ذرات عالم که عطر جانبخشش همه جا گسترده و پرتو انوارش هستی را روشن ساخته است. پرستش ندای فطرت انسان، راز آفرینش و اصلی ترین نیاز بشر است. عبادت سرلوحه تعالیم انبیاء و نشانه ایمان است و عبودیت حق عالی ترین رتبه ای است که آدمی می تواند به آن نائل گردد. نماز در رأس همه عبادات و سرلوحه برنامه های تربیتی و پرورشی اسلام است. نماز نویدی برای فرزندان حضرت آدم که: ای انسان؛ ای غمگین از هجران؛ ازهبوط متأثر مباش؛ «نماز» معراج مؤمن است. پس در طریق عبودیت حق و آگاهی و اخلاص باید گام نهاد تا آدمی به مراحل کمال شایسته خود نائل گردد. رسد آدمی به جایی که به جز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مقام آدمیت.
نماز در رأس عبادات:
اصل دومی که قرآن بعد از ایمان به غیب شمرده است، به پا داشتن نماز «و یقیمون الصّلاه» است و می توان گفت اصل اول یعنی ایمان به غیب به نظام فکری و اعتقادی یک فرد مسلمان مربوط است و اصل دوم باخودسازی و اصل سومیعنی اصل انفاق که بعداً بررسی خواهد شد، با جامعه سازی ارتباط دارد. از اینجا به اهمیت نماز پی می بریم زیرا چنانکه ملاحظه می کنید یکی از پایه های دین شمرده شده است.
اگر هر مکتبی یک نوع طرح برای ساختن افراد خودش دارد؛ عبادت در سرلوحه برنامه پرورشی و تربیتی اسلامی قرار گرفته است و در رأس همه عبادت ها نماز است. البته باید توجه اشت که قرآن مجید نمی گوید نماز می خوانند؛ بلکه می فرماید نماز را به پا می دارند و فرق است میان نماز خواندن و نماز را به پا داشتن. و اصولاً مواردی که در قرآن نماز خواندن تعبیر شده است، در مقام مذمت است؛ یعنی سخن از کسانی بوده که نمازهایشان ایراد داشته است.
نماز امداد الهی:
«و استعینوا بالصّبر و الصّلوه و انَّها لکبیرهُ الا علی الخاشعین». قرآن مجید سخن می گوید: ای اهل یمان! از نماز استمداد کنید و از صبر- که مفسرین گفته اند مقصود، روزه است یا لااقل روزه یکی از اقسام صبر است- از اینها استمداد کنید! مدد بگیرید! چه مددی است که می توانیم از نماز بگیریم؟ چه مددی است که از عبادت خدا و خداپرستی می توانیم بگیریم؟ همین [ عبادت خدا] مدد است؛ اصلاً هر مددی را از اینجا می شود گرفت. اگر شما می خواهید در اجتماع، یک مسلمان واقعی باشید و می خواهید یک مجاهد نیرومند باشید، باید نماز خوان خالص و مخلصی باشید … .
اسلام بدون نماز هرگز:
گروهی از یکی از قبائل عرب خدمت رسول اکرم (ص) رسیدند و عرض کردند: یا رسول الله! اگر می خواهید ما مسلمان بشویم، سه شرط داریم که باید آنها را بپذیرید.
- اجازه بدهید تا یک سال دیگر هم این بتها را پرستش کنیم.
- نماز خیلی بر ما ناگوار است، اجازه بدهید ما نخوانیم.
- از ما نخواهید که آن بت بزرگمان را، خودمان بشکنیم.
حضرت در جواب فرمودند: «از این سه پیشنهاد شما فقط سومی پذیرفته می شود. (یعنی فقط شکستن بت بزرگ که در صورت اکراه شما، دیگران آن را خواهند شکست) و اما بقیه محال است».
آخرین کلام علی (ع):
علی (ع) در آخرین وصایایش که مکرر شنیده اید که با جمله الله الله شروع می شود همان وصایایی که وقتی تمام شد، چند لحظه بیشتر طول نکشید که علی جان به جان آفرین تسلیم کرد، راجع به نماز گفت: «الله الله فی الصّلوه فانِها عمود دینکم». «خدا را، خدا را، درباره نماز که نماز استوانه خیمه دین شماست».
آخرین سفارش امام صادق (ع):
در وقت وفات امام صادق (ع) جریانی رخ داد که وقتی ابوبصیر آمد به «ام حمیده» تسلیتی عرض کند، ام حمیده گریست، ابوبصیر هم که نابینا بود گریست، بعد ام حمیده به ابو بصیر گفت: ابوبصیر نبودی و لحظه آخر امام را ندیدی، جریان عجیبی رخ داد. عرض کرد: چی؟ فرمود امام در یک حالی فرو رفت که تقریباً حال غشوه ای بود.
بعد چشمهایش را باز کرد و فرمود: تمام خویشان نزدیک مرا بگویید، بیایند بالای سر من حاضر شوند. اما امر امام را اطاعت و همه را دعوت کردیم، وقتی همه جمع شدند، امام در همان حالات که لحظات آخر عمرش را طی می کرد یک مرتبه چشمش را باز کرد، رو کرد به جمعیت و همین یک جمله را گفت: «لن تنال شفاعُتْنا مستخَّفاً بِالصَّلوه» هرگز شفاعت ما به مردمی که نماز را سبک بشمارند، نخواهد رسید، این را گفت و جان به جان آفرین تسلیم کرد.