توزیع آب در جهان و ایران:

منابع آب شیرین از منابع آب تجدیدشونده محسوب میشوند و فرایند تجدیدپذیری آن به تبعیت از چرخه آب در طبیعت میباشد ولی مقدار آبی که از این طریق در سطح کره زمین یا در هر محدوده جغرافیایی مشخص پدید می آید، صرفنظر از تغییرات بینسالی، معین و ثابت است. این درحالی است که توزیع مکانی و زمانی مقدار آب تجدیدشونده کاملا متغیر بوده و متناسب با توزیع جمعیت و نیازهای بشری نمی باشد. برای مثال در کشوری مثل تاجیکستان نزولات جوی سالانه ۶۹۱ میلیمتر است در حالیکه در کشور قطر متوسط نزولات جوی سالانه ۷۴ میلیمتر است.

کشور ایران هم به دلیل قرار گرفتن در عرضهای میانی جغرافیایی، از جمله کشورهای خشک و نیمه خشک دنیا محسوب میشود. به طوریکه میانگین نزولات جوی سالانه کشور ۲۲۸ میلیمتر میباشد که این مقدار معادل یک سوم بارش سالانه در سطح کره زمین است. ریزش های جوی کم در سطح کشور از توزیع مکانی مناسبی نیز برخوردار نمیباشد به طوریکه تنها یک درصد از مساحت کشور از بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر دریافت میکند و بیش از ۸۷ درصد مساحت کشور از بارشی کمتر از متوسط کشور برخوردار است.

حوضه آبریز:

حوضه آبریز به مساحتی که بارشهای باریده بر آن در نهایت از یک نقطه به نام نقطه تمرکز خارج میشوند، حوضه آبریز میگویند. اگر این نقطه تمرکز در داخل حوضه باشد، حوضه را بسته و در غیر اینصورت آنرا باز می گویند.

حوضه های آبریز اصلی ایران:

• حوضه دریای خزر
• حوضه خلیج فارس و دریای عمان
• حوضه دریاچه ارومیه
• حوضه فلات مرکزی
• حوضه شرقی
• حوضه سرخس

۱ ـ حوضه دریای خزر:

حوضه آبریز خزر با متوسط بارش ۲۳۹ میلیمتر یکی از حوضههای آبریز وسیع ایران می باشد و به صورت نواری از شمال غربی آذربایجان شروع می شود و بعد از طی دامنههای شمالی البرز تا شمال غربی خراسان ادامه می یابد. در بخش حوضه آبریز رودخانه قزلاوزن قسمتی از این حوضه تا کوههای زاگرس و کردستان ادامه دارد.

۲ ـ حوضه خلیج فارس و دریای عمان:

حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان با متوسط بارش ۲۴۵ میلیمتر یکی از حوضه های باز ایران است که در تقسیم بندی حوضه های آبریز ایران، حوضه اصلی به شمار می رود. این حوضه شامل آبراهه هایی است که به دریای عمان یا خلیج فارس منتهی می شوند. عمده این آبراهه ها کاملاً در داخل ایران جریان می یابند تا وارد آب های آزاد شوند؛ برخی پس از گذر از مرز ایران و عراق وارد دجله می شوند و رود نهنگ پس از ورود به پاکستان به نهردشت می ریزد تا به دریای عمان وارد شود.

۳ ـ حوضه دریاچه ارومیه:

حوضه آبریز دریاچه ارومیه، در شمال غرب ایران، با مساحت حدود ۵۲۰۰۰ کیلومتر مربع، یکی از شش حوضه آبریز اصلی کشور است. این حوضه سه استان آذربایجان غربی ( ۴۶ %)، آذربایجان شرقی ( ۴۳ %) و کردستان (۱۱%) را در بر میگیرد. دریاچه ارومیه با وسعت حدود ۵۰۰۰ کیلومتر مربع (حدود ۱۰ % سطح حوضه)، با طول
و عرض بیشینه ۱۲۰ و ۴۰ کیلومتر، بزرگترین دریاچه داخلی ایران است. عمق دریاچه ارومیه برای کشتیرانی در عرض دریاچه (در امتداد میانگذر شهید کلانتری)، و در طول آن (از بندر شرفخانه به بندر گلمانخانه، و به جزایر جنوبی مانند قویون داغی) کافی بوده است. دریاچه ارومیه در سال ۱۳۴۶ به عنوان پارک ملی جزو مناطق حفاظت شده ایران اعلام گردیده است.

در سال ۱۳۵۴ به عنوان تالاب بین المللی در کنوانسیون رامسر ثبت گردید و در سال ۱۳۵۶ از سوی یونسکو جزو مناطق حفاظت شده زیست کره شناخته شد. در حال حاضر، بخش عظیمی از گستره آبی ۵۰۰۰ کیلومتر مربع این دریاچه خشک گردیده، بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب آب آن نسبت به دوره های پرآبی دریاچه (تا ۱۳۸۶ ) کم شده و دریاچه نسبت به کمینه تراز بوم شناسانه خود با کمبود بیش از ۱۲ میلیارد مترمکعب مواجه است. حوضه آبریز دریاچه بسته است. مهمترین منابع آب تامین دریاچه، بارش مستقیم روی دریاچه و روانابهای ورودی از رودخانه های حوضه به آن می باشد. متوسط بارش دریاچه ارومیه ۲۲۶ میلیمتر است.